De uitslag van de verkiezingen is bekend. Vanmorgen werd ik wakker in een land waarin na jaren van (verplichte) oppositie, de PVV de grootste partij van Nederland is. Ongeveer 26% van alle kiezers heeft gekozen voor deze partij.
Deze kiezers, ruim 27% als je ze aanvult met stemmers op FvD en Ja21, zijn vooral op zoek naar een streng immigratiebeleid. Omdat ze asielzoekers, arbeidsmigranten én buitenlandse studenten zien als de veroorzakers van de grootste problemen in ons land.
Daarnaast zijn ze gecharmeerd geraakt van Wilders’ uitspraken omtrent bestaanszekerheid. Wilders luistert, én spreekt de taal van het volk. En dan vooral de taal van die mensen die momenteel echt problemen ondervinden met het maandelijks of zelfs wekelijks rondkomen met hun inkomen. En hij heeft aandacht besteed aan een ander belangrijk thema: zorg.
Los van je mening of de oplossingen van de PVV de beste zouden zijn, zijn oplossingen spraken ruim een kwart van het volk het meeste aan. Hij bood heldere, concrete oplossingen. En zijn ideeën over bestaanszekerheid en zorg zijn eigenlijk behoorlijk links te noemen.
Wilders heeft dit goed gedaan. Hij voelt de sentimenten goed aan en weet het beste van iedereen hier op aan te sluiten. Dat compliment verdient hij.
Mensen die mij kennen, weten dat ik een andere partij steun, maar ik reflecteer ook: de meeste linkse – en middenpartijen lukt het maar niet om zich echt te verplaatsen in de gedachtegang van de echt kwetsbaren in de samenleving. En dat hoeft natuurlijk ook niet iedere partij te doen. Sommige partijen staan nu eenmaal voor specifieker waarden, zoals religie, Europa of dierenwelzijn. En daar vinden ze altijd kiezers voor.
Maar juist de gevestigde partijen die mee willen regeren en die zich zeggen bezig te houden met álle mensen in onze samenleving, die hebben te weinig in de gaten gehad wat er écht leeft onder de bevolking.
Ja, er is een steeds grotere groep mensen die zich druk maakt over klimaatverandering, natuurherstel, intensieve veehouderij, een eerlijke economie en Europese samenwerking op deze thema’s. Deze progressieve beweging is goed en gezond voor een maatschappij, omdat het een kritische blik werpt op het conservatieve gedachtegoed dat ‘wat we altijd doen’ altijd het beste is. En als progressieve kiezer vind ik ook echt dat er veel te weinig gesproken wordt over echte keuzes voor de lange termijn.
Maar naast oog voor deze links-progressieve thema’s, dien je ook écht feeling te ontwikkelen voor wat er nog meer in de samenleving leeft. Wat begon met Janmaat, groeide begin deze eeuw uit tot mogelijkheden vanuit de opkomst van Pim Fortuyn en Geert Wilders heeft deze onrusten en onvrede weten te vangen en voeden.
Los van je mening of de oplossingen van de PVV de beste zouden zijn, zijn oplossingen spraken ruim een kwart van het volk het meeste aan. Ook als je zijn uitspraken over de islam eigenlijk te ver vindt gaan, hij bood heldere, concrete oplossingen. En vergis je niet, zijn ideeën over bestaanszekerheid en zorg zijn eigenlijk behoorlijk links te noemen. Mensen hebben in dat kader mét hem, zijn radicale standpunten omtrent de islam in de ijskast gezet. Voor Wilders was het om mee te kunnen doen, voor veel kiezers vooral een zaak van prioriteit.
Maar daar zit hem meteen het gevaar: je kunt zelf parkeren wat Wilders lange tijd over de islamitische Nederlander heeft beweerd, hij raakt zelf dit gedachtengoed natuurlijk niet zomaar kwijt…
Ik heb vannacht veel liggen denken aan de parallellen met de geschiedenis van de jaren 30 in Duitsland. Ik nodig iedereen uit zich hier zelf in te verdiepen.
Belangrijker vind ik het om hier verder in te zoomen op het mogelijke waarom van deze opmars. En daarvoor kijk ik naar de recente geschiedenis. 2020, de pandemie kwam ook in Nederland en vormde al snel een onderwerp van polarisatie. Het vertrouwen in de overheid was al op een dieptepunt en het beleid dat gevoerd werd, verdiepte dit gevoel. Vaccinaties, QR-codes en vele lockdowns: het verdeelde de samenleving als nooit tevoren. Complottheorieën en demonstraties, familieleden en vrienden die tegenover elkaar kwamen te staan. “Gewoon nee” werd een leus voor alles wat met de overheid te maken had. En dan hadden we nog stikstof…
Ik stond er destijds middenin. Als eigenaar van een yoga/Pilatesstudio ontving ik vrouwen uit alle lagen van de lokale samenleving. Maar toen de QR-code in mijn zaak moest worden ingevoerd, kwamen er discussies, stevige meningen en ik verloor klanten. Maar ik kreeg ook de kans om echt te luisteren. Te voelen. Door te vragen. Te praten. En dan begrijp je de sentimenten van alle kanten.
Veel mensen begrijpen niet dat er nu gekozen wordt voor een partij die openlijk bevolkingsgroepen uitsluit, maar die begrijpen tegelijk niet, dat de periode van de pandemie en de stikstofplannen het huidige demissionaire kabinet heeft bestempeld als uitsluiter. Herinner je nog de vergelijking met de davidster? Dit gaat vanzelfsprekend veel te ver, maar dát is wel wat nog altijd blijft hangen. Ik kom het nog wekelijks terug in argumentatie op de socials. Met name het progressieve D66 heeft hiervoor moeten boeten. Zij worden gezien als de partij die de meeste invloed had op het coronabeleid en het stikstofbeleid. Als een eliteclub die alleen in de eigen bubbel politiek bedrijft.
Als actief lid van D66 weet ik dat de meeste leden echt veel breder en echt sociaal kunnen denken en redeneren, maar ik zie ook dat het de prominenten niet lukt om deze blik om te zetten in begrijpelijke taal. En daarom blijven die aanvallen op de socials gericht op ‘heks Kaag’ en ‘homo-Jetten’. Want dat zit erin en het blijft erin.
Er is dus een belangrijke taak voor de linkse, progressieve en groene partijen om niet steeds de aanval op rechts te zoeken, maar om zelf op zoek te gaan naar een nieuw narratief. Een narratief dat trouw is aan de waarden, én aansluit bij álle sentimenten.
Want de aanhoudende scheldpartijen, beledigingen en polarisatie op social media, vormen wél een bedreiging voor onze samenleving. Als actief politiek lid heb ik al vele malen ook de meest idiote verwensingen ontvangen onder mijn posts en via persoonlijke berichten. Er zijn zelfs accounts die er moeite voor doen om bij tientallen van mijn openbare posts opmerkingen en lachende emoticons te plaatsen. En deze werkwijze moeten we – aan beide zijden – niet normaal gaan vinden. Mijn puberdochter waarschuwt me al dat ik niet zo openlijk moet spreken… Dat is voor mij echt de absolute grens. Ik laat mij niet de mond snoeren, zoals ik ook niemand, aan welke politieke zijde ook, de mond snoer.
Maar er is ook positief nieuws: ongeveer 27% van de kiezers koos voor een linkse of progressieve partij. En een ruime 13% ziet het nieuwe NSC, met grote aandacht voor een nieuwe politieke structuur, als een goed tegenwicht. Laten we dus beide kanten bezien.
De coalitie die zich gaat vormen, zal zich willen inzetten op een fikse rem op migratie, een verlaging van lasten, investeringen in de zorg en een verandering in de bestuurscultuur. De oppositie, met een ruime achterban in de samenleving, kan zich opnieuw ontwikkelen, en zich blijven inzetten voor de groene agenda, internationale betrekkingen en de inclusieve samenleving.
De nieuwe coalitie is nog niet gevormd, en zal bestaan uit een grote groep onervaren mensen. Laten we deze mensen de energie sturen die ze nodig hebben om politieke keuzes te maken die iedereen dienen. 109 zetels gaan niet naar uiterst rechtse idealen. Dat is óók onze democratie. En na deze regeerperiode zien we wel wat het heeft opgeleverd. En hoe lang hij kon duren. Als je vervolgens niet wilt dat PVV groter wordt, stop dan met stevig bestrijden en duik in je eigen idealen!
Nederland is niet meer het tolerante, inclusieve land dat we dachten te zijn. Maar we hebben gekozen. En we hebben oplossingen nodig voor grote problemen in ons land. Die gaan er komen, of niet… We moeten dealen met de dingen die nu gebeuren. Ik ben moeder van een zoon van 16 en een dochter van 14. Zij wensen een groene, duurzame en tolerante wereld. Zij wensen dat polarisatie verdwijnt en dat vrede wint. Zij willen een baan, een huis en een eerlijke economie. En zij zijn de kiezers bij de volgende verkiezingen.
Nederland, links en rechts, progressief en conservatief: recht je rug en kom op voor een sterk Nederland. De zon kwam ook vandaag weer op.
Juud schrijft... 